KONSEP PEMERINTAHAN DAN PENTADBIRAN ISLAM

Di akhir pembelajaran anda akan dapat :-

• Menyenarai & memperbincangkan peranan Nabi Muhammad sbg ketua negara, ketua hakim, ketua tentera dan pendakwah.
• Membincangkan peranan yg dimainkan khulafa al-Rashidin
• Menjelaskan peranan yg dimainkan oleh khalifah Umar alKhattab & Khalifah Umar Abd al-aziz.
• Membezakan antara al-khilafah, al-imarah, kesultanan, al-wizarah, syura dan hisbah.

Peranan Nabi Muhammad S.A.W

• Sebagai Ketua Nagara.
• Sebagai Ketua Hakim
• Sebagai Ketua Tentera
• Sebagai Pendakwah

Sebagai Ketua Nagara.

1. Membuat perjajian dlm masyarakat ( Sahifah Madinah) spt :-

• Fasal 44 : Semua pihak hendaklah membantu perpertahankan madinah. 
• Fasal 40 : Sebarang pakatan membahayakan jiran tidak boleh dilakukan. Jiran perlu dihormati.
• Fasal 44 : Semua pihak hendaklah membantu perpertahankan madinah. 
• Fasal 40 : Sebarang pakatan membahayakan jiran tidak boleh dilakukan. Jiran perlu dihormati.

2. Mewujudkan jawatan utk melancarkan urusan pentadbiran negara.

• Jawatan Na'ibin @ nuwwab (pembantu) : Sa'd bin 'Ubdah (Khazraj), Sa'd bin Mu'adh ( Aws), Zayd bin Harithah, Abu salamah bin 'abd al- Asad ( Quraisy) dan 'Amr bin Umm Maktum (buta). - menggambarkan rasulallah tidak mengamal kronisme.
• Jawatan rasul ( menyamai duta ): perlu org berciri – cerdik, perwatakan menyenangkan dan hendkalah menguasai bahasa negera tempat diutuskan. 'Amr bin Umayyah al-Damri diutus kpd al-Najashi di Habshah. 
• Jawatan Katib (setiausaha) : katib pertama Shurahbil bin Hasanah al-Kindi. 
• Jawatan mufti ( mengeluarkan fatwa) : Abu Bakar al-siddiq, Umar al-Khattab, Uthman Affan & Ali Abi talib.
• Jawatan Imam : sahabat baginda

3. Jawatan Muqri @ mu'allim : mengajar saudara baru. Abdullah bin Mas'ud, Ubay bin Ka'ab, Mu'as bin Jabal.



Sebagai Ketua Hakim

1. ketua hakim yg adil dan saksama : seorg muslim mencuri diarahkan potong tangan. Para sahabat merasakan berat. namun Nabi bersabda muksudnya “ Kalau fatimah sekalipun yg mencuri, tangannya akan dipotong”
2. Hukuman tidak mengira pangkat dan tidak boleh merasa kasihan.

Sebagai Ketua Tentera;-

• Mengetuai tentera dlm peperangan Badar, Uhud & Khandak.
• mengamalkan konsep syura. cth dlm perang badar para sahabat bg pandangan dlm strategi perang nak pilih tempat perang. Sahabat cadang tempat yg ada sumber air.
• Menubuh divisyen spt 

1. Mushat (infantri) tentera pejalan kaki.
2. Al-Khayl : tentera berkuda.
3. Ahl al-Silah : tentera berperisai
4. Rumat : tenterra pemanah. 

Sebagai Pendakwah :- 

• Sentiasa menyebar dakwah kpd sesiapa shj.
• Baginda berdakwah kpd suku arab spt Bani Umayyah, suku kindah & Bani 'Amr bin Himyar
• Berdakwah ke luar negara dgn utus surat supaya memeluk islam atau tunduk di bawah kekuasaan islam. Spt utus surat pd al-Najashi di Habshah, sebar dakwah kpd Hercules iaitu Kaisar Rom, maharaja Parsi & al-Muqawqis pembesar Mesir.

PERANAN KHULAFA' AL-RASHIDIN

* K'jaan Islam selepas kewafatan Rasulallah iaitu Abu Bakar al-Siddiq, Umar al-Khattab, Uthman bin 'affan dan 'Ali bin Abi Talib.
* Peranan Khalafa al-Rashidin;-
- Memimpin umat islam
- Memantapkan pemerintahan islam
- Memantapkan kedudukan ekonomi negara islam
- Menegakkan keadilan
- Memperluas kekuasaan wilayah islam
- Membenteras gerakan menentang gerakan islam

INSTITUSI PENTADBIRAN ISLAM

* Meliputi al-khilafah, al-imarah, kesultanan, syura & hisbah.
* Al-khilafah, al-imarah & kesultanan.
- al-khilafah dierti sbg al-imamah. Bermaksud kepimpinan menyeluruh dlm perkara yg berkaitan agama dan keduniaan.
- Al-imarah ialah kerajaan kecil yg diperintah oleh seorang pemimpin. Spt iamarah Uthman, imarah Aydin & imarah Karasi.
- Kesultanan merujuk kpd kerajaan, negeri, kawasan yg diperintah oleh sultan. Misalnya kerajaan Uthmaniyyah.

Khalifah Umar bin al-Khattab
Riwayat hidup.
- Berasal dr puak 'Adi bin Ka'b. Puak berpengaruh dgn memegang jawatan al-sifarah ( berkaitan protokol).
- Pada awalnya merupakan seorang penentang islam yg kuat.
- Memeluk islam setelah 5 @ 6 tahun Nabi Muhammad menjadi rasul.


Khalifah Umar bin al-Khattab
* Perlantikan khalifah
* Berdasarkan pencalonan Abu Bakar. Namun dapat bay'ah (kesepakatan) umat islam.
* Peranan Umar;-
- Mengasas al-Diwan : buku catatan bg anggota tentera serta keluarga mereka dan jumlah sara hidup mereka.
- Mengasas takwim hijrah : menjadi tahun hijrah rasullah ke madinah sbg asas pengiraan.
- Perluas wilayah kerajaan islam : berjaya membuka Syria, Mesir and Afrika Utara.


Khalifah Umar 'Adb Aziz

* Riwayat hidup;
- Lahir pd 63H di Madinah.
- Menetap di Mesir sehingga 85H krn dibwa bapanya Abd Aziz bin Marwan.
- Kemudian di bawa bapa saudara ke Damsyik.
- Pernah dilantik gabenor Hijaz.
- Dilantik khalifah bani umayyah ke-8 selepas Sulayman pd bulan safar tahun 99H.


* Peranan :-
- Menggalakkan asimilasi perkahwinan : perkahwinan campur antara arab & bukan arab utk mengurangkan permusahan antara mereka.
- Memansuhkan Jizyah ke atas org islam bukan arab.
- Memansuhkan segala jenis perayaan, upacara perasmina kerajaan utk mengukuhkan kewangan negara.
- Menunjukkan sikap berbaik-baik dgn musuh k'jaan bani Umayyah. Spt puak Khawarij dgn mengadakan perbincangan terbuka. Kesannya dpt mengurangkan penentangan mereka.



al-Wizarah
* Boleh disamakan dgn institusi kementerian.
* Orang mengetuai digelas wazir.
* Zaman pemerintahan Abbasiyah wujudnya isntitusi al-wizarah.
* Khususnya zaman khalifah Abu Ja'far al-mansor. (136H-158H/754M-775M)
* Bertanggungjawab dgn urusan pentadbiran.
* Berkuasa menentukan polisi negara.

* Melantik, memecat gabenor serta kadi-kadi wilayah.
* Terbahagi 2 :
- Wizarat al-tafwid : kuasa menentu polisi k'jaan
- Wizarat al-tanfidh : kuasa eksetutif/khusus.



Syura
* Berasal perkataan arab yg bermaksud meminta pendapat & besefahaman dlm perundingan.
* Diamalkan sejak zaman Rasulallah saw.
* Zaman Abu Bakar syura dijalankan secara terbuka.
* Zaman Umar al-khattab diwujudkan badan khas yg mempunyai ahli2 yg dikenali majlis syura.
* Perkara yg dibawa dlm majlis syura:-
-Perkara yg tiada dlm wahy, spt menentukan penempatan tentera dlm perang badar.
- Keanggotaan : Zaman Rasullah para sahabat kanan. Zaman Umar al-khattab – para sahabat yg dijamin masuk syurga oleh rasullah.




Hisbah
* Merupakan satu bentuk jentera pengawasan.
* Institusi khusus yg menggalakkan manusia melakukan kebaikan dan meninggalkan kejahatan.
* Zaman Rasullah :
- Digunakan istilah al-muhtasib : org yg bertanggungjawab dlm melakukan tugas pengawasan.
Cth : Penyelia yg mealkukan tugas pengawasan di pasar.

* Zaman Khulafa' al-rashidin
- Khalifah Umar sering membuat pengawasan di pasar2
- Khalifa Uthman memberi perhatian serius dlm pelaksanaan hisbah di pasar2.
- Khalifah Ali abi Talib pernah turun padang utk membuat pengawasan di pasar2.
* Zaman K'jaan Bani Umayyah.
- Al-muhtasib digunakan utk org yg menjalankan pengawasan .
* Zaman Bani Abbyasiyyah.
- Institusi hisbah diwujudkan.
- Mengawasi sukatan & timbangan.


* Zaman Khulafa' al-rashidin
- Khalifah Umar sering membuat pengawasan di pasar2

- Khalifa Uthman memberi perhatian serius dlm pelaksanaan hisbah di pasar2.
- Khalifah Ali abi Talib pernah turun padang utk membuat pengawasan di pasar2.
* Zaman K'jaan Bani Umayyah.
- Al-muhtasib digunakan utk org yg menjalankan pengawasan .

* Zaman Bani Abbyasiyyah.
- Institusi hisbah diwujudkan.
- Mengawasi sukatan & timbangan.